Công Nghệ Kĩ Thuật Ô tô (Tin tức- Chia sẻ- Trao đổi)

[Nguyễn Minh Khiêm_4CHaUI]

SO SÁNH HỘP SỐ SÀN VÀ HỘP SỐ TỰ ĐỘNG

1. Hộp số sàn.
- Hộp số sàn hay còn được gọi là xe số tay có tên tiếng anh là Manual Transmission (MT). Thực chất, đây là dòng xe ô tô mà người lái xe phải điều khiển cần số trực tiếp bằng tay.
- Đặc trưng cơ bản nhất của hộp số sàn là bộ ly hợp, trong đó bao gồm côn xe và hộp số xe:
+ Côn xe: Cơ cấu của côn xe sẽ giúp có thể đổi số khi đang di chuyển một cách êm ái và nhẹ nhàng. Khi lái xe, bạn có thể chân côn (hay còn gọi là bàn đạp ly hợp) năm ở phía bên chân trái.

      Tác dụng của chân côn là khi bạn nhấn chân côn, bộ ly hợp sẽ ngắt truyền động giữa động cơ và hộp số, điều này rất quan trọng vì nó giúp xe không bị chết máy hay giật khi đổi số.
+ Hộp số xe: Đây là cơ cấu trung gian quan trọng nhất giữa bánh xe và động cơ. Để xe tăng hoặc giảm tốc độ, bộ phận này có chức năng thay đổi tỷ số truyền giữa bánh dẫn và động cơ khi thay đối cách ăn khớp của các bánh răng trong hộp số bằng cách sử dụng cần số kết hợp đạp côn.

- Lưu ý khi sử dụng hộp số sàn:

+ Luôn chuyển về số 0 ( số Mo) khi khởi động, và khi tắt máy.
+ Không về số 0 khi xe đang chuyển động, vì như vậy sẽ mất kiểm soát tốc độ vì đã ngắt truyền động từ động cơ.
+ Không đạp côn trước khi đạp phanh. Nếu đạp côn trước xe sẽ không còn lực hãm tự nhiên từ động, và sẽ chỉ lăn theo quán tính, dễ gây nguy hiểm trong trường hợp cần dừng phanh.
+ Kết hợp côn, ga thuần thục theo phương châm: Côn ra ga vào. Đây là kỹ thuật giúp xe chuyển động êm không bị giật, không chết máy.
+ Dùng số phù hợp với tốc độ. Nếu số thấp quá sẽ bị gằn máy, nếu số cao quá máy yếu, có cảm giác hụt hơi, dễ chết máy.

2. Hộp số tự động.

- Là loại hộp số giúp tự động thay đổi số dựa vào tốc độ và tải trọng thực tế của xe nhờ hệ thống điều khiển của xe.
- Hộp số tự động thường được biết đến là trang bị trên những chiếc xe đời mới, nhưng trên thực tế hộp số tự động từ lâu đã được trang bị trên những xe tải chuyên dụng hạng nặng (từ 40 tấn đến hàng trăm tấn) hay trên những chiếc máy công trình như máy xúc, máy ủi bánh lốp,...
- Câu tạo của của hộp số tự động: Về mặt cấu tạo, hộp số tự động bao gồm những thành phần cơ bản: Các bộ bánh răng hành tinh kết hợp, các bộ ly hợp thuỷ lực, bộ điều khiển điện tử-thuỷ lực.
+ Bộ bánh răng hành tinh:

         Cấu tạo của bánh răng hành tinh bao gồm 3 bộ phận chính:

• Bánh răng định tinh (còn gọi là bánh răng trung tâm hay bánh răng mặt trời) nằm ở giữa.
  
• Các bánh răng hành tinh nhỏ ăn khớp và xoay quanh bánh răng định tinh, được lắp cố định trên lòng hành tinh.
  

• Vòng răng (ngoài cùng bao quanh và ăn khớp trong với các bánh răng hành tinh nhỏ).
  

         Trong hộp số tự động, vòng răng thường được chế tạo thêm rãnh răng ở bề mặt bên ngoài để ăn khớp với các đĩa ma sát của ly hợp, như vậy các đĩa ma sát sẽ chuyển động cùng với vòng răng.

         Bất kể 1 trong 3 bộ phận trên đều có thể đóng vai trò dẫn mômen xoắn(bộ phận đầu vào), khi đó 1 trong 2 bộ phận còn lại đóng vai trò nhận mômen xoắn ra(đầu ra) và bộ phận cuối cùng phải bị giữ cố định. Với mỗi sự thay đổi từ một bộ phận dẫn(đầu vào) hoặc bộ phận bị giữ sẽ cho một tỷ số truyền đầu ra khác nhau về mômen xoắn và trong một vài trường hợp có thể cho ra chiều quay ngược lại.

+ Bộ ly hợp thuỷ lực:

            Đĩa ma sát và tấm thép ma sát được lần lượt được xếp chồng lên nhau. Đĩa ma sát được bắt cố định vào vòng răng ngoài(của bộ BRHT- bánh răng hành tinh) nhờ rãnh răng, khi công suất truyền qua bộ BRHT, vòng răng chuyển động và các đĩa ma sát cũng sẽ chuyển động theo. Các tấm ma sát được xếp trong vỏ ly hợp và được giữ cố định bởi 1 chốt chống xoay trên vỏ ly hợp. Khi không có áp suất dầu, lò xo giữ piston không ép vào đĩa ma sát, do đó đĩa ma sát và tấm ma sát không tiếp xúc với nhau. Khi đóng ly hợp, áp suất dầu khoang sau piston tăng đẩy piston thắng lực lò xo dịch chuyển sang bên phải, chuyển động của các đĩa ma sát được dẫn động bởi vòng răng bị hãm lại do bị ép vào các tấm thép ma sát cố định. Lúc này vòng răng chính là một bộ phận bị giữ cố định trong bộ BRHT.

+ Bộ điều khiển điện tử-thuỷ lực: Trong quá trình vận hành, công việc chuyển số được thực hiện hoàn toàn tự động nhờ vào việc tính toán và xử lý của bộ điều khiển điện tử hộp số. Bộ điều khiển điện tử của hộp số là nơi tiếp nhận các thông tin đầu vào từ các cảm biến, xử lý thông tin và cung cấp dòng điện điều khiển đến các van điện từ thực hiện công việc đóng mở đường dầu đến các ly hợp.

- Phân loại hộp số tự động:
+ Tự động vô cấp CVT (Continuously Variable Transmission): truyền động bằng dây đai, với 2 pulley của bộ truyền động có thể thay đổi được đường kính cho phép bộ truyền động này có thể tạo ra vô số tỷ số truyền 1 cách liên tục chứ không tách riêng rẽ các số.

+ Tự động có cấp số: sử dụng các cặp bánh răng để truyền động, thường có 5-7 cấp số tùy dòng xe và hãng xe. Hộp số thường có các chế độ là P-R-N-D. Trong đó, P là Parking: đỗ xe, R là Reverse: số lùi, N là Neutral: số 0, D là Drive: số tiến.

3. So sánh hộp số tự đông và hộp số sàn.

* Giống : Cả số sàn và số tự động giống nhau về nguyên lí hoạt động đố đó là sự thay đổi của tỷ số truyền để thay đổi tốc độ của bánh răng giúp cho xe vận hành được vận tốc và tốc độ phù hợp cho người lái xe.
* Khác:

- Cách lái: 

+ Đối với số sàn: 

• Lái xe chuyển số, trả số theo sự di chuyển theo sự thay đổi của tốc độ. Người lái xe cần phải phối hợp nhuần nhuyễn giữa chân phanh, chân ga và bàn đạp côn.
  
• Người lái xe phải kết hợp cả tay lẫn  hai chân một cách nhuần nhuyễn cho nên cách lái có phần phức tạp hơn số tự động.
  
• Người lái xe có cảm giác “làm chủ” được chiếc xe của mình. Tuy nhiên đòi hỏi kĩ năng cao hơn, khó di chuyển hơn trong đường đô thị.
  

+ Đối với xe số tự động:

• Lái xe chỉ cần khởi động và vào số để đi còn trong quá trình di chuyển được sử dụng số tự động hoàn toàn mà không phải dùng cần số trong quá trình di chuyển.
  
• Người lái xe chỉ cần hai tay  điều khiển vô lăng , đạp chân phải điều chuyển phanh và ga rất đơn giản.
  
• Do chỉ cần dùng vô lăng và chân phải nên người dùng cảm giác đỡ căng thẳng khi lái xe, di chuyển nhẹ nhàng. Thuận tiện di chuyển trong đường đô thị.
  
• Tuy nhiên, người lái xe cần phân biệt rõ giữa chân ga và chân phanh để tránh việc nhầm lẫn khi điều khiển xe.
  

- Giá thành: Xe số sàn có giá thành rẻ hợn so với xe số tự động, chi phí sửa chữa tốn kém hơn.

- Khả năng tiết kiệm nhiên liệu: Xe số sàn thường tiết kiệ nhiên liệu hơn xe số tự động khi đi đường trường do không có bơm thủy lực mà chỉ có cần ly hợp nằm giữa động cơ và hệ thống chuyển động nhưng lại tốn nhiên liệu hơn khi đi trong đường đô thị.

- Chi phí sửa chữa: Xe số sàn có chi phí sửa chữa ít hơn xe số tự động. Bộ ly hợp của xe số sàn không nhất thiết phải thay thế khi đến kỳ.

CRE : Trương Văn Thăng, Nguyễn Đỗ Minh Khiêm, Lê Hảo Thức, Phan Văn Dương, Đào Phú Hoàng Anh (Inventor Automobile - K13)