03-19-2020, 04:34 PM
BÀI TÌM HIỂU
Nhiên liệu của động cơ
Hiện nay, nhiên liệu được dùng chủ yếu cho ô tô bao gồm xăng và nhiên liệu diesel (dầu nhẹ), cùng với cồn, CNG, LPG và các loại nhiên liệu khác. Và trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu đặc tính của hai nhiên liệu phổ biến nhất trong các cây xăng hiện nay: Xăng và Diesel.
I. Đặc tính nhiên liệu xăng
1. Khái niệm:
- Xăng là một hợp chất của Hiđrocacbon được sản xuất bằng chưng cất dầu mỏ. Cabuahydro no mạch nhánh và cacbuahydro thơm nhân benzen. Vì vậy nó tự cháy kém.
- Xăng là chất dễ bay hơi và tạo ra nhiệt lượng lớn.
- Tỉ trọng ρ = 0,65-0,8 g/cm^3
2. Hai tính chất quan trọng của xăng:
- Tính kích nổ: Trị số octan của xăng biểu hiện tính chống kích nổ của xăng. Xăng có trị số octan càng cao thì tính chống kích nổ càng cao. Xăng có trị số octan cao sử dụng cho động cơ có tỉ số nén cao. Nếu sử dụng xăng có trị số octan thấp cho xe có tỉ số nén cao sẽ gây hiện tượng cháy kích nổ. Nếu sử dụng xăng có trị số octan cao cho xe có tỉ số nén thấp thì xăng sẽ cháy khó cháy, cháy không hết tạo muội than làm bẩn máy, hao xăng. Chỉ số octan thấp nhất là 92 và cao nhất đang sử dụng là 98.
- Tính bay hơi cao: Xăng muốn cháy được trong máy thì cần phải bay hơi, trộn với một lượng oxi vừa đủ để đạt được hiệu suất đốt cao nhất, đối với động cơ đốt trong, chúng được trộn với nhau thông qua bộ chế hòa khí. Nếu xăng bay hơi không thích hợp thì máy sẽ không phát huy được hết công suất, hao xăng nhiều.
Chú ý: Xăng dễ bay hơi, và sẽ bốc hơi thành một khí dễ cháy ngay khi tiếp xúc với không khí. Do nó dễ bắt cháy bằng một tia lửa nhỏ và vì vậy rất nguy hiểm, nó phải được sử dụng cẩn thận.
3. Phân loại:- Xăng A87, A89, A92, A95
- Xăng không chì, xăng E5 (sau đây gọi chung là xăng)
- Xăng không chì LPG và xăng không chì NG
* Giải thích ý nghĩa từng loại:
- A87 là loại xăng cơ bản phù hợp với hầu hết các loại xe cũ . A89 là chỉ số octan trung bình, phù hợp với các loại xe mới hơn; và A92 là loại xăng cao cấp mà chủ yếu là để lái những chiếc xe thể thao và xa xỉ, nhưng đôi khi ngay cả những chiếc xe mới thuộc phân khúc trung bình cũng có thể cần xăng A92, không thấp hơn.
- Các nhà sản xuất có thể yêu cầu nhiên liệu có chỉ số octan cao hơn vì động cơ của họ nhận được nhiều không khí hơn nhờ siêu nạp hoặc tăng áp.
- Nhiều không khí trong động cơ đồng nghĩa với việc đánh lửa nhanh hơn, và điều đó có thể dẫn đến kích nổ sớm. Với nhiên liệu có chỉ số octan cao, điều này thường không xảy ra, khác với loại xăng octan thấp.
- Tuy nhiên, thiệt hại gây ra do dùng sai nhiên liệu không phải là vấn đề động cơ phổ biến nhất. Bạn vẫn có thể lái xe trong nhiều tuần trước khi gặp rắc rối.
- Về lâu dài, chi phí sửa chữa động cơ sẽ vượt xa chi phí nhiên liệu mà bạn tiết kiệm được. Ngoài ra, chỉ số octan càng cao, máy làm sạch khí đốt, vì vậy nó sẽ giúp giữ cho chiếc xe của bạn luôn ở trong tình trạng tốt và giảm lượng khí thải.
- Tuy nhiên, cách đây một thời gian, một loại nhiên liệu mới đã xuất hiện trên thị trường và nó có nhãn riêng: E10 hoặc E15. Chữ E là viết tắt của ethanol, còn con số biểu thị tỷ lệ phần trăm của nó trong nhiên liệu - tương ứng 10 hoặc 15%.
- Ethanol về cơ bản là một trong những chất phụ gia hiệu quả nhất trong xăng. Nó có chỉ số octan cao (khoảng 109), nó an toàn hơn nhiều cho môi trường, nó có thể tái tạo và làm giảm sự phụ thuộc vào dầu.
* Chỉ số Octan (Ron) nghĩa là gì???
- Chỉ số Octan (RON) là chỉ số quan trọng cho biết tính chống kích nổ của xăng, người dùng nên biết để lựa chọn loại xăng phù hợp với chiếc xe của mình.
- Ở Việt Nam quy định như sau: xăng E5 RON9, A92 là màu XANH; xăng A95 có màu VÀNG . Xăng không còn xa lạ và hiện vẫn đang được dùng như là nguồn nhiên liệu chủ yếu của các động cơ đốt trong. Một trong số các chỉ tiêu quan trọng của xăng đó là tính chống kích nổ ( kích nổ là hiện tượng cháy trước khi bugi bật tia lửa điện đốt cháy hỗn hợp nhiên liệu). Chỉ số Octan (RON- Research Octane Number) được dùng để đánh giá tính chống kích nổ của xăng, chỉ số này càng lớn tính chống kích nổ càng cao và ngược lại. Sự cháy do kích nổ gây rung, giật máy, nóng máy một cách nhanh chóng và phát ra tiếng kêu rất khó chịu (tiếng gõ). Theo quy ước chất iso-octan có chỉ số số Octan là 100 và dùng đó để so sánh, trong khi đó chất n-heptane có chỉ số octan là 0.
- Các chế phẩm xăng cũ trước kia thành phần có chì nhằm giảm sự cháy kích nổ, tuy nhiên tác hại của chì khi phát thải vào không khí là cực kỳ nguy hiểm, do vậy xăng pha chì hiện đã không còn được sử dụng (Ở Mỹ đã cấm từ 1986, Châu Âu cấm từ 1990 và ở Việt Nam cấm từ 2001).
Như vậy xăng A92 hay A95, con số phía sau thể hiện chỉ số Octan của chúng, với xăng A92 chỉ số octan thấp hơn nên dễ cháy hơn khi chịu nén so với xăng A95. Sử dụng xăng có chỉ số octan cao hơn KHÔNG giúp cho động cơ khỏe hơn hay tiết kiệm hơn mà chỉ đơn thuần phù hợp với động cơ có tỷ số nén cao hơn.
Với xe có tỷ số nén thấp, nếu dùng xăng có chỉ số octan cao thì sẽ không đảm bảo nhiên liệu được cháy tốt nhất, ngược lại xe có tỷ số nén cao mà dùng xăng có chỉ số octan thấp có thể dẫn đến cháy kích nổ.
Về lý thuyết xe có tỷ số nén cao dùng A95 vẫn có thể dùng được với A92 bởi chúng chỉ khác nhau về thành phần phụ gia (chống kích nổ), còn tính chất của xăng là như nhau, tuy nhiên không nên duy trì việc đổ chéo lâu dài vì tác hại như đã nêu ở trên.
- Xăng sinh học E5 (được đưa vào thị trường từ 2018) là loại xăng có chỉ số Octan là 92, nó là chế phẩm từ hỗn hợp 95% là xăng có chỉ số Octan 92 và 5% là Ethanol (Hay còn kí hiệu là E5 tức là chiếm 5%- Ethanol là cồn sinh học có chỉ số Octan lên tới 109). Ethanol trộn vào xăng như là chất phụ gia thay chì, giúp nâng cao chỉ số Octan, ngoài ra giảm sự phát thải Carbon monoxide (CO) so với xăng thông thường, điều đó giúp giảm khí phát thải gây hiệu ứng nhà kính.
- Việc sử dụng xăng E5 sẽ không làm cho động cơ xe của bạn bị ảnh hưởng. Tuy nhiên theo khuyến cáo từ những nhà cung cấp thì loại xăng sinh học E5 không phù hợp với những loai xe đời cũ có động cơ chạy bằng xăng, xe thay thế phụ tùng không chính hãng, xe không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Các phương tiện có thời gian sử dụng trên 10 năm có ống dẫn nhiên liệu đã bị lão hóa, rò rỉ è cũng không nên sử dụng loại nhiên liệu này, bởi axit trong Ethanol có thể gây ảnh hưởng tới gioăng cao su, nhựa, kim loại của động cơ.
- Ví dụ với xe máy:
+ Xe có động cơ với tỷ số nén thấp dưới 9,5:1 thì nên đổ xăng A92: Honda Wave, Super Dream, Yamaha Sirius, Nozza, Jupiter.
+ Xe với động cơ có tỷ số nén trên 9,5 nên dùng xăng A95: Honda SH, CPX, Lead, AirBlade, Yamaha Jupiter RC, Exciter, Nouvo, Suzuki Hayate,...
II. Đặc tính nhiên liệu Diesel
1. Khái niệm:
- Nhiên liệu diesel (đôi khi được gọi là “dầu nhẹ”) là hợp chất của Hiđrocacbon mà được chưng cất sau xăng và dầu hoả mà đã được chưng cất từ dầu mỏ ở nhiệt độ từ 150 đến 370 độ C.
- Chủ yếu là các cacbuahydro no CnH2n+2 ở dạng mạch thẳng nên dễ bị phân hủy ở nhiệt độ cao.
- Tỉ trọng ρ = 0.85-0.95 g/cm^3
- Tính tự cháy cao.
2. Tính chất:
- Nhiên liệu diesel được chia thành nhiều loại, chủ yếu dựa vào độ lỏng của nó, do độ lỏng giảm xuống khi nhiệt độ giảm. Loại nhiên liệu sử dụng phải phụ thuộc vào môi trường (nhiệt độ) sử dụng.
- Tính tự cháy: Trị số xetan cho biết khả năng bốc cháy của nhiên liệu diesel. Trị số cao hơn, khả năng bốc cháy của nhiên liệu sẽ tốt hơn và sẽ có ít tiếng gõ hơn. Giá trị xetan nhỏ nhất có thể chấp nhận được của nhiên liệu sử dụng cho động cơ diesel ô tô cao tốc là khoảng 40 đến 50.
3. Phân loại.
Việt Nam hiện nay đang lưu hành 2 loại dầu diesel là:
- Dầu DO 0,05S: có hàm lượng lưu huỳnh không lớn hơn 500mg/kg (500ppm) áp dụng cho phương tiện giao thông cơ giới đường bộ.
- Dầu DO 0,25S: có hàm lượng lưu huỳnh không lớn hơn 2.500mg/kg (2500ppm) dùng cho phương tiện giao thông đường thủy, được khuyến cáo không dùng cho các phương tiện giao thông cơ giới đường bộ.
Hàm lượng lưu huỳnh trong diesel rất quan trọng, hàm lượng càng nhỏ càng tốt, hàm lượng cao sinh ra axit sunfuric gây ăn mòn động cơ, phá hỏng dầu nhớt bôi trơn, giảm tuổi thọ của động cơ. DO có hàm lượng lưu huỳnh (S) càng cao khi cháy sẽ phát thải hàm lượng muội và SOx càng cao trong khí thải, nói cách khác, sử dụng DO 0.25S gây ô nhiễm môi trường nhiều hơn DO 0,05S.
CRE : Trương Văn Thăng, Nguyễn Đỗ Minh Khiêm, Lê Hảo Thức, Phan Văn Dương, Đào Phú Hoàng Anh (Inventor Automobile - K13)
![[-]](https://kisu4chaui.com/images/collapse.png)